Metoda Montessori - czym jest i jakie ma założenia?

Na czym polega metoda Montessori?

Metoda Montessori, często pojawiająca się w dyskusjach dotyczących edukacji, to unikalny system nauki stworzony przez dr Marię Montessori. Pierwsze pytanie, które mogą zadawać sobie rodzice, to: co to jest Metoda Montessori?

Metoda Montessori to elastyczny, oparty na dziecku proces nauczania, który skupia się na rozwoju każdego aspektu jego osobowości, nie tylko umiejętności akademickich. Wykorzystuje ona bezpośrednie doświadczenia i odkrywanie, zamiast tradycyjnej nauki.

Podstawowymi założeniami metody Montessori są:

• szacunek dla indywidualności dziecka – to oznacza, że nauczanie jest dostosowane do potrzeb każdego ucznia, z uwzględnieniem jego unikalnych zdolności i tempa nauki;

• samodzielność – dzieci są zachęcane do samodzielnego podejmowania decyzji i rozwiązywania problemów;

• wolność – dzieci mają swobodę w wybieraniu działań i materiałów, które są tematem ich zainteresowania.

Historia metody Montessori

Pochodząca z Włoch Maria Montessori była jedną z pierwszych kobiet, które ukończyły studia medyczne. Pracując jako lekarz i edukator, zauważyła, jak bardzo środowisko wpływa na rozwój dziecka. Te obserwacje doprowadziły do wynalezienia przez nią metody edukacyjnej, która nosi dziś jej imię. Metoda Montessori początkowo rozwijała się w jej rodzinnej Italii na początku XX. wieku. Na początku jej metodykę wprowadzano w ośrodkach dla dzieci z ubogich rodzin. Maria zwracała uwagę na to, jak dzieci uczą się naturalnie przez zabawę i eksplorację, i zapewniła im materiały, które pobudzają kreatywność i niezależność. W ciągu lat jej podejście zdobyło uznanie na całym świecie, dając podwaliny pod to, co dziś znamy jako metodę Montessori. 

Podstawowe założenia Montessori

Podstawowe założenia metody Montessori kierują się głównie szacunkiem dla indywidualności dziecka, dając mu możliwość swobodnego wyboru i podejmowania decyzji. Jest to niezwykle korzystne dla rozwoju dziecka, ponieważ uczy go samodzielności w myśleniu i działaniu, podczas gdy tradycyjne metody edukacyjne skupiają się przede wszystkim na przekazywaniu gotowej wiedzy. Montessori stawia na odkrywanie – dzieci uczą się przez doświadczenie, a zdobywanie wiedzy jest bezpośrednio powiązane z badaniem otoczenia i interakcją z nim.

Biorąc pod uwagę korzyści i założenia metody Montessori, zasadniczą zaletą jest kierowanie ścieżką edukacji zgodnie z naturalnymi tendencjami rozwojowymi dziecka. Umożliwia to harmonijny rozwój wszystkich sfer umysłowych i emocjonalnych, co w konsekwencji prowadzi do większej pewności siebie i gotowości na przyszłe wyzwania. To podejście respektuje tempo i style nauki, które są unikalne dla każdego dziecka, zamiast wymuszać jedno podejście dla wszystkich. W metodyce Montessori nie ma miejsca na przymus. Swoboda wyboru jest gwarantem zainteresowania, co przekłada się na zadowolenie z nauki.

Metoda Montessori w domu

Stosowanie metody Montessori w domu to doskonały sposób na wspieranie rozwoju Twojej pociechy poza formalnym środowiskiem edukacyjnym. Kluczem do jej zastosowania jest stworzenie środowiska, w którym dziecko może samodzielnie badać i odkrywać. Aby to osiągnąć, warto dostosować przestrzeń mieszkalną do potrzeb dziecka. To umożliwia niezależne poruszanie się po domu, co jest kluczowe dla autonomii i poczucia własnej wartości.

W praktyce metoda Montessori w domu oznacza oferowanie dziecku materiałów, które są dostosowane do jego wieku i zainteresowań. Szczególnym zastosowaniem jest możliwość dostosowania miejsca do zabawy poprzez stworzenie tzw. kącika Montessori. Tutaj dziecko może odkrywać i uczyć się przez bezpośredni kontakt z materiałami, na przykład poprzez sortowanie klocków, prace manualne, czy eksplorowanie natury. Ważne jest jednak, aby zawsze pamiętać o zasadach bezpieczeństwa, a zarazem umożliwić dziecku swobodę działania. Metoda Montessori w domu to więcej niż zestaw zasad czy technik – to styl życia, który celebruje niezależność i indywidualność dziecka, fascynację otaczającym światem i radość z procesu nauki.

Zabawki z duszą Montessori

Zabawki Montessori wyróżniają się prostą, naturalną estetyką oraz funkcjonalnością, są bowiem dostosowane do wieku dziecka, jego zainteresowań i umiejętności. Ważnym elementem jest także to, że dzieci dzięki nim mogą pracować nad swoją niezależnością, ponieważ zabawki te są zaprojektowane z myślą o samodzielnej edukacji poprzez eksperymentowanie i odkrywanie.

Przykładem są klocki do sortowania, które wspierają rozwój motoryki, umiejętność rozpoznawania kształtów, kolorów i porządkowania. Zabawki sensoryczne, takie jak piaskownica Montessori, pomagają rozwijać zmysły dziecka poprzez doświadczanie różnych tekstur. Dla starszych dzieci dostępne są pomoce do nauki matematyki, jak np. wieża liczb, która promuje aktywne, samodzielne odkrywanie zasad matematyki. To tylko niektóre z wielu przykładów zabawek z duszą Montessori, którymi można wzbogacić domowe środowisko, inspirując dzieci do samodzielnej nauki i odkrywania świata.

Rola edukatora w metodzie Montessori

W kontekście korzyści i założeń metody Montessori nie możemy pomijać istotnej roli edukatorów i rodziców. W tym systemie nauczania nauczyciel przede wszystkim obserwuje i prowadzi, nie narzucając swojej woli. Jego zadaniem jest pomoc w rozwoju naturalnych zdolności dziecka poprzez stwarzanie możliwości do samodzielnego odkrywania świata. Ważnym elementem pracy edukatora jest budowanie relacji między dzieckiem a otoczeniem, tak aby dostarczać materiały i zadania dopasowane do indywidualnych potrzeb i możliwości każdego dziecka.

Rola rodzica w metodyce Montessori polega na wsparciu dziecka w procesie samodzielnej nauki, zachęcaniu do odkrywania nowych umiejętności i dostarczaniu odpowiedniego środowiska, które to umożliwi. 

Pomoc edukatorów i zaangażowanie rodziców w proces dydaktyczno-wychowawczy zapewnia pełne korzyści z założeń metody Montessori, wspierając zrozumienie przez dziecko otaczającego świata na większą skalę.

Montessori a inne metody wychowawcze

Tradycyjny system edukacyjny skupia się przede wszystkim na przekazywaniu gotowej wiedzy i oczekuje od dzieci przyswajania materiału w określonym tempie. W przeciwnym razie może prowadzić do niepotrzebnej frustracji i poczucia niepowodzenia. W systemie Montessori tempo nauki jest dostosowane do indywidualnych potrzeb i zdolności dziecka. Wspiera to naturalne zdolności każdego malucha i pozwala na jego wszechstronny rozwój.

Czym wyróżnia się metoda Montessori? Kładzie nacisk na holistyczny rozwój dziecka, skupia się na rozwijaniu kreatywności przez sztukę, muzykę i rękodzieło. W tej metodzie nacisk kładziony jest na:

• właściwe przygotowanie środowiska, które ma wpływ na zachowanie i rozwój,

• pomoc dziecku w osiągnięciu niezależności przez umożliwienie mu samodzielnych działań,

• pokazywanie prawdziwych, praktycznych czynności życiowych i dbałość o otoczenie.

Porównując różne metody edukacyjne, zrozumiesz, co tak naprawdę oznacza metoda Montessori i jakie unikalne korzyści przynosi ona dla rozwoju dziecka.

Przyszłość metody Montessori

W dobie cyfryzacji procesów edukacyjnych może wydawać się, że filozofia Montessori, ze swoim naciskiem na bezpośrednie doświadczenie i interakcje z otoczeniem, traci na znaczeniu. Jednak przeciwnie – korzyści i założenia metody Montessori mogą okazać się kluczowe w kształtowaniu zdolności niezbędnych w XXI wieku.

W przyszłości wiele pracy będzie wymagało nie tyle uczenia się na pamięć, co umiejętności rozwiązywania problemów, kreatywnego myślenia, samodzielnej inicjatywy oraz umiejętnego funkcjonowania w zróżnicowanym społeczeństwie. Te cechy to część fundamentalnych korzyści i założeń metody Montessori. Można zatem przewidzieć, że metoda ta będzie kontynuować ewolucję, dostosowując się do zmieniających się realiów, jednocześnie pozostając wierną swoim podstawowym wartościom. W trosce o pełny rozwój i dobro dzieci metoda Montessori z pewnością nadal będzie odgrywać ważną rolę w edukacji przyszłych pokoleń.